De eerste indruk van Fotografie plus Dynamiet in Zwolle is nogal braaf: kunstwerken in lichtgekleurde houten lijsten op keurig afgemeten afstand, alsof ze uit de IKEA komen. Het is een illusie die snel wordt doorprikt.

De rondreizende tentoonstelling Fotografie plus Dynamiet in Museum de Fundatie laat zien hoe de fotomontages van John Heartfield (1891-1968) niets aan kracht hebben ingeboet. John Heartfield – geboren als Helmut Herzfelde – was een van de grondleggers van de Berlijnse avant-gardistische Dada beweging. Hij beweert samen met kunstenaar Georg Grosz de fotomontage te hebben uitgevonden – al wordt die claim ook gemaakt door de dadaïstische kunstenaar Raoul Hausmann. Voor Heartfield waren fotomontages dé manier om zijn communistische denkbeelden te verspreiden. Hij verknipte foto’s, kranten en tijdschriften, plakte de knipsels bij elkaar en vormde er nieuwe beelden van, die herkenbaar én vervreemdend zijn. Read more

Verspreid door de tentoonstellingsruimte van Bureau Postjesweg staan houten, monochroom geverfde silhouetten van menselijke en dierlijke figuren: uilen met gaten als ogen, een Nikè die half verscholen achter een ander beeld van Lilith staat, een rijtje krabben met symbolen op hun schild gekerfd die daardoor tegelijkertijd prehistorisch en futuristisch aandoen. Op de ramen zijn grote blauwe stickers van mythische dieren aangebracht, als transparante muurschilderingen. Het zijn werken van kunstenaar Müge Yılmaz, die bij de toeschouwer intuïtieve reacties probeert te ontlokken. Read more

De Nederlandse natuurwetenschapper en Nobelprijswinnaar Paul Crutzen heeft in het jaar 2000 voorgesteld om het huidige geologische tijdvak het Antropoceen te noemen, oftewel het tijdperk van de mens. Het duidt het tijdvak aan waarin de mens een geologische kracht is geworden. Vanwege de schadelijke effecten op de aarde door menselijk handelen, zijn we in een ecologische crisis beland en zijn we gedwongen om na te denken over onze manier van leven en omgaan met de aarde. De tot de verbeelding sprekende benaming heeft ervoor gezorgd dat in allerlei disciplines (economisch, politiek, sociaal en cultureel) de relatie tussen mens en natuur een thema is geworden. Zo heeft het de Amerikaanse kunsthistoricus en cultuurcriticus T.J. Demos (1966) aangezet tot het schrijven van Against the Anthropocene: Visual Culture and Environment Today. In dit boek onderwerpt hij het begrip Antropoceen aan een kritische analyse waarbij hij betoogt dat het begrip en de verbeelding ervan niet bijdragen aan het oplossen van de klimaatcrisis. Read more

In zijn boek After Us the Deluge: the Human Consequences of Rising Sea Levels laat Kadir van Lohuizen onomwonden zien waar het op staat: de zeespiegel stijgt en de tijd voor actie dringt.

Het bijna driehonderd pagina's tellende boek toont hoe zeven plekken beïnvloed worden door de stijgende zeespiegel: van een smeltende ijskap in Groenland tot weggespoelde stranden aan de Stille Oceaan. Als de klimaatcrisis niet serieus genomen wordt, zo lijkt Van Lohuizen te zeggen, dan heeft dat rampzalige gevolgen voor de toekomst.

De wereld bezien door de lens van de Nederlandse fotojournalist Van Lohuizen (1963) is om bang van te worden. Hij heeft de zee vaak op haar dreigendst vastgelegd. Zo is op luchtfoto's te zien hoe kwetsbaar de bebouwde kustlijnen zijn tegenover de grootse en uitgestrekte zee. Neem de trieste situatie van bewoners op Kiribati een klein boomerangvormig eiland in de Stille Oceaan waar de consequenties van de stijgende zeespiegel al realiteit zijn. Een in elkaar geknutseld muurtje is het enige dat het klotsende zeewater buiten de voordeur houdt. Dit beeld staat in contrast met de solide ogende grachtenhuizen in Gouda, de stad waar Van Lohuizen vandaan komt. Daar lijkt het gevaar van onderlopende huizen veel minder dreigend, terwijl het water even dichtbij is en de stad ook nog eens wegzinkt in de veengrond. In het boek worden zo meerdere paralellen getrokken tussen gebieden die op het eerste oog vooral van elkaar lijken te verschillen. Read more

Essex-based artist Maz Murray self-published the novellas Laindon 2 and 3 just a little more than a year ago the sequels to their 2018 short film of the same name. They follow the journalist Felicity on her perilous journey into the cultural wasteland of Laindon, Essex. There she investigates a mysterious portal inside a shopping centre scheduled for redevelopment. The portal connects Laindon to a queer utopia, a literal over the rainbow, where the striking miners were all retrained as renewable energy experts and all names are gender neutral.

When I read the two booklets, at the beginning of the first lockdown, I was not sure what to do with them. Not because they were difficult or inconclusive, but the fantasy of a queer community that was conjured up in the books felt impossibly far removed from a world where gathering in groups is both violently policed and publicly condemned. For all the justified discontent with austerity measures and increasing levels of inequality in the last decade and now that some have more free time than ever it suddenly seems that the only choice is silent compliance with healthcare guidelines, not public protest. If a trans tree falls in the woods and there is no one to hear her, does she really make a sound? Read more