Het afgelopen jaar heeft AICA-Nederland Yazıhane ('schrijftafel') redactioneel ondersteund, een project waarbij jonge Turkse kunstcritici teksten schreven over kunst in Nederland, op initiatief van curator Duygu Barlas. Het werd financieel gesteund door het Nederlands Consulaat in Turkije, het bestuur van AICA deed de eindredactie van de in het Engels geschreven artikelen. Zo is er een interview met Simon(e) van Saarloos, een reportage over Land Art in Nederland, en een bespreking van het videowerk Essay Documentary van de in Amsterdam en Berlijn wonende kunstenaar Ahmet Öğüt.

Wanneer kunstcritici en cultuurrecensenten naast de kwestie schrijven, wanneer kunstenaars zich alleen maar naar de sterren lanceren zonder op aarde terug te keren. Wanneer politici cultuur tot historische canon en internationale top beknibbelen; op dat moment breekt de spanningsboog waarop elk samenleven vibreert. Aders slippen sluipend dicht. Leven vernauwt tot overleven.

Pascal Gielen, bij de oproep voor de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek in De Groene Amsterdammer, 30 mei 2020.

Beste leden van AICA-Nederland,

Zoals cultuursocioloog Pascal Gielen afgelopen mei al enigszins onheilspellend schreef, is er dit jaar in korte tijd veel veranderd in het cultuurlandschap. Kunstenaars, musici, theatermakers en ook critici zagen de sector niet alleen veranderen, ze maken zelf ook onderdeel uit van het landschap. Na de culturele kaalslag na de bezuinigingsronde van 2010 is het andermaal tijd voor herbezinning: welke rol kan de kunstkritiek spelen? De AICA-jaarvergadering is niet alleen een vast agendapunt voor een vereniging als de onze, het is ook een gelegenheid om samen te komen in een periode dat dit minder vanzelfsprekend voorkomt, en andere kunstcritici te zien en spreken.

Het bestuur nodig u dan ook graag uit op woensdag 30 september 2020 in het Lloyd Hotel, Amsterdam. De vergadering begint om 18:30 uur, u bent welkom vanaf 18:00 uur. Aansluitend, uiterlijk om 20:30 uur, is er een borrel en de mogelijkheid te dineren op eigen kosten. Het bestuur zal erop toezien dat iedereen voldoende afstand kan en zal houden.

Graag verzoeken we u, ook namens het Lloyd Hotel, om u zich van tevoren aan te melden per mail (aicanederland@gmail.com). U kunt ook aangeven of u wilt blijven dineren. Als het aantal aanmeldingen de capaciteit overschrijdt, dan proberen we een livestream en/of opname op te zetten.

Een aantal agendapunten:

– De nieuwe bestuursleden van AICA Nederland, Esther Darley (penningmeester), Koen Kleijn (algemeen bestuurslid) en Matisse Huiskens (secretaris) stellen zich voor.

– Naast onder andere een verslag van de off- en online activiteiten van AICA Nederland en AICA International en een presentatie van de plannen van AICA Nederland voor het komende jaar is het bestuur verheugd dat de jury voor de AICA-prijs 2020 de drie nominaties voor de categorie tentoonstellingen in de periode 2017-2019 bekend zal maken en toelichten. Alle leden van AICA Nederland kunnen hierna via e-mail hun stem uitbrengen op een van de drie tentoonstellingen, u krijgt hierover uiteraard bericht. De jury bestaat uit Steven Aalders, Machteld Leij en Sophia Zürcher.

We hopen u woensdag 30 september te zien in het Lloyd Hotel. De agenda, begroting, jaarrekening en notulen van de afgelopen jaarvergadering worden u hieraan voorafgaand nog toegezonden.

Met vriendelijke groet,

Het bestuur van AICA-Nederland

Joke de Wolf (voorzitter)

Esther Darley (penningmeester)

Matisse Huiskens (secretaris)

Koen Kleijn (algemeen bestuurslid) Arjan Reinders (algemeen bestuurslid)

Goed nieuws vanuit AICA-Nederland: niet alleen de musea mogen naar alle waarschijnlijkheid vanaf 1 juni weer open, AICA-Nederland heeft vanaf vandaag ook een nieuwe secretaris, Matisse Huiskens.

Een korte introductie:

Matisse Huiskens (1994) studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam (UvA). Hij promoveert nu aan de UvA en de Università degli studi di Salerno op de Italiaanse kunstenaar Fred Carasso (1898-1969) en de rol die hij speelde in communistische en artistieke kringen in verschillende Europese steden. Tijdens zijn studie was hij redacteur en vervolgens hoofdredacteur van Simulacrum. Recentelijk publiceerde hij artikelen en recensies in Metropolis M, Tubelight en De Witte Raaf. Naast zijn functie als secretaris bij AICA-Nederland is hij ambassadeur en geassocieerd onderzoeker bij het Koninklijk Nederlands Instituut in Rome.

Amsterdam, 22 april 2020,

Beste leden van AICA-Nederland,

Ik begin deze brief met een mededeling die tot een maand geleden absurd zou zijn als begin van een nieuwsbrief aan kunstcritici: vorige week was ik in een museum. Dat is iets bijzonders.

Vanaf 20 maart is het leven en werk van kunstcritici, als gevolg van de coronamaatregelen, rigoureus overhoop gehaald. Tentoonstellingen zijn onzichtbaar; presentaties, openingen, kunstbeurzen en andere bijeenkomsten afgezegd. En daarmee ook de publicaties daarover grotendeels uitgesteld of afgelast.

De meeste activiteiten van AICA zijn voorlopig opgeschort; de twee belangrijkste doelstellingen, het bezoeken van musea en het samenbrengen van mensen die over de kunst in die musea schrijven, zijn voorlopig onmogelijk. De bijeenkomst van het internationale bestuur van AICA, jaarlijks eind maart in Parijs, werd al begin maart afgezegd. Over het internationale congres en de ledenvergadering in het najaar, dat dit jaar in Chili zou zijn, wás vanwege de politieke situatie daar al langer onzekerheid, nu lijkt het verder weg dan ooit. Ook de agenda van AICA-Nederland is akelig leeg. We waren met het bestuur begin maart druk bezig met het bedenken van nieuwe soorten van bijeenkomsten toen de coronamaatregelen roet in het eten gooiden. Ook voor de Algemene Ledenvergadering, normaalgesproken in juni, kunnen we nog geen datum prikken.

Er zijn veel creatieve manieren om met behulp van digitale technieken toch kunst te zien. Zelfs de kleinste musea hebben inmiddels een virtuele tour op de website staan, met vaak prima toelichting van de conservatoren en directeuren. Initiatieven zoals Tussen kunst en quarantaine (waar mensen worden uitgedaagd met in huis aanwezige middelen een kunstwerk te imiteren en de foto daarvan op Instagram te delen) laten ook mensen die minder vaak naar een museum gaan, op een nieuwe manier naar kunst kijken. En sommige kunstenaars maken van de gelegenheid gebruik om geïnteresseerden een kijkje in hun atelier of woonkamer te geven, zo beantwoordde Damien Hirst tussen het schilderen door honderd vragen van Instagramvolgers, schilderde Rosa Loy een zelfportret van haarzelf en haar opvallend langharige jarige echtgenoot Neo Rauch met tegoedbon voor een kappersbezoek mét cocktail, en liet David Hockney via een open brief weten hoe hij zijn dagen in Normandië doorbrengt. En ook Banksy liet zien wat er gebeurt als hij thuiswerkt.

Natuurlijk hoop ik, en de andere bestuursleden van AICA-Nederland, dat het virus u en uw naasten niet heeft getroffen. Het stilzetten van de samenleving heeft een duidelijke, urgente reden. Onbedoeld leggen de maatregelen ook andere dingen bloot die normaalgesproken, als de musea wél open zijn, en hun tentoonstellingen kunnen tonen, niet zo duidelijk worden, vooral bij vergelijking met onze buurlanden: het belang dat een regering hecht aan kunst en cultuur, de algemene waardering voor de kunstenaars, tentoonstellingsmakers en andere mensen uit de zogenaamde cultuursector, de prioriteit van bouwmarkten en luchtvaartmaatschappijen boven cultureel erfgoed en musea.

Al die goedbedoelde virtuele rondleidingen die zich nu verdringen voor onze aandacht op de sociale media vallen helaas in het niet bij een werkelijk museumbezoek. De zintuigelijke ervaring van een kunstwerk, een tentoonstelling, het museum zijn niet samen te vatten op een schermpje. En een museumbezoek is nog meer dan dat. In het Fries Museum zag ik vorige week in m'n eentje de tentoonstelling, en dat was anders dan anders. Dat had niets te maken met de keuze voor de kunstwerken. Het feit dat niemand anders die kunst kon zien, dat ik de enige was, veranderde ook mijn indruk van de kunstwerken. Alsof ze zich anders gedroegen. Zoals de dieren in dierentuinen moeten wennen aan het ontbreken van menselijke bezoekers – maar ik denk dat de kunst het prettiger vindt bekeken te worden dan de dieren. De titel van de tentoonstelling, 'Other Worldly', was niet alleen passend voor de kunst die er te zien is, het was griezelig goed toepasbaar op de wereld buiten het museum.

Ik hoop dus dat we u snel weer gezond en in werkelijkheid kunnen begroeten, bij een van de AICA-bijeenkomsten, de datum van de ledenvergadering melden we u zodra we meer duidelijkheid hebben.  En daarnaast uiteraard zo vaak mogelijk in een museum of galerie, onze natuurlijke habitat.

Hartelijke groet,

Joke de Wolf, voorzitter AICA-Nederland