'Twee weken nadat het Russische leger op 24 februari 2022 Oekraïne binnenviel, dook er op Twitter een foto op van een zogenaamde ‘Anti-tank hedgehog’, een gehoekt obstakel bedoeld om tanks tegen te houden. De ijzeren ‘egel’, gefotografeerd op straat in Kiev, had nog een ander opvallend detail, er zat een museumlabel op. ‘Anti-tank hedgehog, 1941. Were used during the defense of the Kiev city’ was er in kleine witte letters op te lezen.'
Voor de tekst na deze introductie, het essay 'Op de barricade. Bewegen tussen museum en maatschappij', kreeg Lara den Hartog Jager in december 2022 een van de Basisprijzen van de Prijs voor Jonge Kunstkritiek 2022. Het juryrapport stelde: 'In haar essay zet Den Hartog Jager de socio-politieke geschiedenis van het concept van de barricade uiteen, en verbindt de paradox van de barricade met de manier waarop we over kunst en musea denken. Het is voor haar een aanzet om verder na te denken over de rol van kunst en musea buiten de museummuren. De jury is zeer te spreken over de heldere opbouw en de manier waarop ze moeiteloos sociale en politieke gebeurtenissen verbindt aan haar reflectie op kunst en musea.'
AICA Nederland moedigt jonge kunstcritici graag aan en is daarom een van de partners van de PJKK. We lieten haar tekst vertalen naar het Engels, en AICA International plaatste het op hun site, voor een wereldwijd bereik.
AICA heeft met Tineke een bijzonder actief lid verloren, niet alleen nationaal, maar ook internationaal. Zoals zij eens bij storm op het IJsselmeer het roer van hun grote zeilboot stevig in handen hield, terwijl haar man Hans de zeilen reefde, zo was ze ook met een intens gevoel voor verantwoordelijkheid altijd bereid de AICA te besturen, conferenties te organiseren of in internationale commissies de positie van bijvoorbeeld Afrikaanse collega’s te verbeteren. Daarbij duldde ze soms geen tegenspraak of lafhartig compromis. Terwijl de AICA een Internationale Vereniging is voor kunstcritici, was dit vak oorspronkelijk niet het hare: ze studeerde aanvankelijk Franse taal- en letterkunde en stapte later over naar kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Naast het beeld bleef ze het geschreven woord koesteren, ze hield van kunstenaarsboekjes en zette zich mede in voor een retrospectieve van James Lee Byars getiteld The Perfect Kiss (MuHKA, Antwerpen 2018-19). Read more
AICA International, het overkoepelende internationale bestuur van AICA in Parijs, zoekt nog bestuursleden: leden van één van de nationale AICA-afdelingen die twee keer per jaar bij de bestuursvergadering aanwezig willen zijn, om eens te zien en horen waarover daar wordt gesproken en eventueel ook zelf ideeën en ervaringen naar voren te brengen.
De verkiezing vindt plaats op de (online) jaarvergadering van AICA International, op 6 en 10 december aanstaande – waar overigens alle leden meer dan welkom zijn.
Meer informatie is als het goed is vandaag naar de leden van AICA-Nederland gestuurd, bij vragen kunt u ook terecht bij het bestuur van AICA NL.
Kandidaatstelling is nog mogelijk tot 15 november.
Het afgelopen jaar heeft AICA-Nederland Yazıhane ('schrijftafel') redactioneel ondersteund, een project waarbij jonge Turkse kunstcritici teksten schreven over kunst in Nederland, op initiatief van curator Duygu Barlas. Het werd financieel gesteund door het Nederlands Consulaat in Turkije, het bestuur van AICA deed de eindredactie van de in het Engels geschreven artikelen. Zo is er een interview met Simon(e) van Saarloos, een reportage over Land Art in Nederland, en een bespreking van het videowerk Essay Documentary van de in Amsterdam en Berlijn wonende kunstenaar Ahmet Öğüt.
Het webinar Decolonisation in the Museum: Interrogating the History of Slavery, dat afgelopen 3 september werd gehouden, is nu hier te bekijken.
Aan het woord komen curator Valika Smeulders (Rijksmuseum), curator Adriano Pedrosa (MASP), Anthony Bogues (Center for the Study of Slavery and Justice aan de Brown University, Providence, VS) en Babacar Mbaye Diop (voorzitter AICA Senegal, directeur 11e Dakar Biennale). Moderator is Prof. Karen Von Veh (Univ. van Johannesburg).
Het is het eerste webinar in een serie rond dekolonisatie onder te titel 'Ruptured Histories: Critical Exchanges on Issues of Decolonisation', georganiseerd door het Fellowship Fund Committee van AICA International.
Het Fellowship Fund Committee van AICA International organiseert op 3 september om 15 uur as een webinar met de titel Decolonisation in the Museum: Interrogating the History of Slavery.
Directe aanleiding zijn twee tentoonstellingen: de Slavernij-tentoonstelling in het Rijksmuseum Amsterdam (tot 29 augustus 2021) en de tentoonstelling Afro-Atlantic Histories in het Museo de Arte de Sao Paulo (MASP), in 2018. Sprekers zijn curatoren Valika Smeulders (Rijksmuseum), Adriano Pedrosa (MASP), Anthony Bogues (Center for the Study of Slavery and Justice aan de Brown University, Providence, VS) en Babacar Mbaye Diop (voorzitter AICA Senegal, directeur 11e Dakar Biennale).
Deelname is open voor iedereen en gratis, aanmelding via aicainternational.webinar@gmail.com
Het is het eerste webinar in een serie rond dekolonisatie onder te titel 'Ruptured Histories: Critical Exchanges on Issues of Decolonisation', georganiseerd door het Fellowship Fund Committee van AICA International.
'Walid Raad, Let's be honest, the weather helped', de tentoonstelling die in 2019 in het Stedelijk Museum Amsterdam te zien was, heeft van de leden van AICA Nederland de AICA-Prijs 2020 voor tentoonstellingen uit de periode 2017-2019 gekregen.
Op 2 maart 2021 van 16 tot 17 uur zal de prijs aan curator Hripsimé Visser en directeur Rein Wolfs worden aangeboden, in het auditorium van het Stedelijk Museum, helaas zonder publiek. Kunstcriticus en curator Nat Muller zal een laudatio uitspreken, en Joke de Wolf, voorzitter van AICA Nederland, zal in gesprek gaan met Hripsimé Visser over het maken van fototentoonstellingen in het Stedelijk in het algemeen en over de tentoonstelling van Raad in het bijzonder.
(foto: zaalopname uit de tentoonstelling door Gert Jan van Rooij)
De uitreiking is voor alle belangstellenden gratis live te volgen op https://www.stedelijk.nl/en/aica-live en is ook later nog terug te kijken op deze site en het Youtube-kanaal van het Stedelijk.
Wanneer kunstcritici en cultuurrecensenten naast de kwestie schrijven, wanneer kunstenaars zich alleen maar naar de sterren lanceren zonder op aarde terug te keren. Wanneer politici cultuur tot historische canon en internationale top beknibbelen; op dat moment breekt de spanningsboog waarop elk samenleven vibreert. Aders slippen sluipend dicht. Leven vernauwt tot overleven.
Zoals cultuursocioloog Pascal Gielen afgelopen mei al enigszins onheilspellend schreef, is er dit jaar in korte tijd veel veranderd in het cultuurlandschap. Kunstenaars, musici, theatermakers en ook critici zagen de sector niet alleen veranderen, ze maken zelf ook onderdeel uit van het landschap. Na de culturele kaalslag na de bezuinigingsronde van 2010 is het andermaal tijd voor herbezinning: welke rol kan de kunstkritiek spelen? De AICA-jaarvergadering is niet alleen een vast agendapunt voor een vereniging als de onze, het is ook een gelegenheid om samen te komen in een periode dat dit minder vanzelfsprekend voorkomt, en andere kunstcritici te zien en spreken.
Het bestuur nodig u dan ook graag uit op woensdag 30 september 2020 in het Lloyd Hotel, Amsterdam. De vergadering begint om 18:30 uur, u bent welkom vanaf 18:00 uur. Aansluitend, uiterlijk om 20:30 uur, is er een borrel en de mogelijkheid te dineren op eigen kosten. Het bestuur zal erop toezien dat iedereen voldoende afstand kan en zal houden.
Graag verzoeken we u, ook namens het Lloyd Hotel, om u zich van tevoren aan te melden per mail (aicanederland@gmail.com). U kunt ook aangeven of u wilt blijven dineren. Als het aantal aanmeldingen de capaciteit overschrijdt, dan proberen we een livestream en/of opname op te zetten.
Een aantal agendapunten:
– De nieuwe bestuursleden van AICA Nederland, Esther Darley (penningmeester), Koen Kleijn (algemeen bestuurslid) en Matisse Huiskens (secretaris) stellen zich voor.
– Naast onder andere een verslag van de off- en online activiteiten van AICA Nederland en AICA International en een presentatie van de plannen van AICA Nederland voor het komende jaar is het bestuur verheugd dat de jury voor de AICA-prijs 2020 de drie nominaties voor de categorie tentoonstellingen in de periode 2017-2019 bekend zal maken en toelichten. Alle leden van AICA Nederland kunnen hierna via e-mail hun stem uitbrengen op een van de drie tentoonstellingen, u krijgt hierover uiteraard bericht. De jury bestaat uit Steven Aalders, Machteld Leij en Sophia Zürcher.
We hopen u woensdag 30 september te zien in het Lloyd Hotel. De agenda, begroting, jaarrekening en notulen van de afgelopen jaarvergadering worden u hieraan voorafgaand nog toegezonden.
Goed nieuws vanuit AICA-Nederland: niet alleen de musea mogen naar alle waarschijnlijkheid vanaf 1 juni weer open, AICA-Nederland heeft vanaf vandaag ook een nieuwe secretaris, Matisse Huiskens.
Een korte introductie:
Matisse Huiskens (1994) studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam (UvA). Hij promoveert nu aan de UvA en de Università degli studi di Salerno op de Italiaanse kunstenaar Fred Carasso (1898-1969) en de rol die hij speelde in communistische en artistieke kringen in verschillende Europese steden. Tijdens zijn studie was hij redacteur en vervolgens hoofdredacteur van Simulacrum. Recentelijk publiceerde hij artikelen en recensies in Metropolis M, Tubelight en De Witte Raaf. Naast zijn functie als secretaris bij AICA-Nederland is hij ambassadeur en geassocieerd onderzoeker bij het Koninklijk Nederlands Instituut in Rome.
Ik begin deze brief met een mededeling die tot een maand
geleden absurd zou zijn als begin van een nieuwsbrief aan kunstcritici: vorige
week was ik in een museum. Dat is iets bijzonders.
Vanaf 20 maart is het leven en werk van kunstcritici, als
gevolg van de coronamaatregelen, rigoureus overhoop gehaald. Tentoonstellingen
zijn onzichtbaar; presentaties, openingen, kunstbeurzen en andere bijeenkomsten
afgezegd. En daarmee ook de publicaties daarover grotendeels uitgesteld of afgelast.
De meeste activiteiten van AICA zijn voorlopig opgeschort;
de twee belangrijkste doelstellingen, het bezoeken van musea en het
samenbrengen van mensen die over de kunst in die musea schrijven, zijn
voorlopig onmogelijk. De bijeenkomst van het internationale bestuur van AICA,
jaarlijks eind maart in Parijs, werd al begin maart afgezegd. Over het
internationale congres en de ledenvergadering in het najaar, dat dit jaar in
Chili zou zijn, wás vanwege de politieke situatie daar al langer onzekerheid,
nu lijkt het verder weg dan ooit. Ook de agenda van AICA-Nederland is akelig
leeg. We waren met het bestuur begin maart druk bezig met het bedenken van
nieuwe soorten van bijeenkomsten toen de coronamaatregelen roet in het eten
gooiden. Ook voor de Algemene Ledenvergadering, normaalgesproken in juni,
kunnen we nog geen datum prikken.
Er zijn veel creatieve manieren om met behulp van
digitale technieken toch kunst te zien. Zelfs de kleinste musea hebben
inmiddels een virtuele tour op de website staan, met vaak prima toelichting van
de conservatoren en directeuren. Initiatieven zoals Tussen kunst en quarantaine
(waar mensen worden uitgedaagd met in huis aanwezige middelen een kunstwerk te
imiteren en de foto daarvan op Instagram te delen) laten ook mensen die minder
vaak naar een museum gaan, op een nieuwe manier naar kunst kijken. En sommige
kunstenaars maken van de gelegenheid gebruik om geïnteresseerden een kijkje in
hun atelier of woonkamer te geven, zo beantwoordde Damien Hirst tussen het
schilderen door honderd vragen van Instagramvolgers, schilderde Rosa Loy een
zelfportret van haarzelf en haar opvallend langharige jarige echtgenoot Neo
Rauch met tegoedbon voor een kappersbezoek mét cocktail, en liet David Hockney
via een open brief weten hoe hij zijn dagen in Normandië doorbrengt. En ook
Banksy liet zien wat er gebeurt als hij thuiswerkt.
Natuurlijk hoop ik, en de andere bestuursleden van
AICA-Nederland, dat het virus u en uw naasten niet heeft getroffen. Het
stilzetten van de samenleving heeft een duidelijke, urgente reden. Onbedoeld
leggen de maatregelen ook andere dingen bloot die normaalgesproken, als de
musea wél open zijn, en hun tentoonstellingen kunnen tonen, niet zo duidelijk
worden, vooral bij vergelijking met onze buurlanden: het belang dat een
regering hecht aan kunst en cultuur, de algemene waardering voor de
kunstenaars, tentoonstellingsmakers en andere mensen uit de zogenaamde
cultuursector, de prioriteit van bouwmarkten en luchtvaartmaatschappijen boven cultureel
erfgoed en musea.
Al die goedbedoelde virtuele rondleidingen die zich nu verdringen voor onze aandacht op de sociale media vallen helaas in het niet bij een werkelijk museumbezoek. De zintuigelijke ervaring van een kunstwerk, een tentoonstelling, het museum zijn niet samen te vatten op een schermpje. En een museumbezoek is nog meer dan dat. In het Fries Museum zag ik vorige week in m'n eentje de tentoonstelling, en dat was anders dan anders. Dat had niets te maken met de keuze voor de kunstwerken. Het feit dat niemand anders die kunst kon zien, dat ik de enige was, veranderde ook mijn indruk van de kunstwerken. Alsof ze zich anders gedroegen. Zoals de dieren in dierentuinen moeten wennen aan het ontbreken van menselijke bezoekers – maar ik denk dat de kunst het prettiger vindt bekeken te worden dan de dieren. De titel van de tentoonstelling, 'Other Worldly', was niet alleen passend voor de kunst die er te zien is, het was griezelig goed toepasbaar op de wereld buiten het museum.
Ik hoop dus dat we u snel weer gezond en in werkelijkheid
kunnen begroeten, bij een van de AICA-bijeenkomsten, de datum van de
ledenvergadering melden we u zodra we meer duidelijkheid hebben. En daarnaast uiteraard zo vaak mogelijk
in een museum of galerie, onze natuurlijke habitat.
U moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.