Marijke van Warmerdam: Catch, 1999. Kleurenfoto, di-bond, plexiglas.(courtesy Marijke van Warmerdam, The Fruitmarket Gallery)

Tijdens de kunstbeurs Art Rotterdam 2008 hield Janneke Wesseling, kunstcriticus voor NRC Handelsblad, een lezing over het voorgenomen restrictieve kunstenaarsbeleid van het fonds BKVB en de Mondriaan Stichting. Subsidie aan kunstenaars is volgens Wesseling noodzakelijk voor het doorbreken op internationaal niveau, zowel in musea als op de vrije markt. 'Het geringe vertrouwen in de eigen kunstenaars van Ter Braak en Luiten berokkent de kunstenaars en ook hun eigen fondsen schade'

door Janneke Wesseling

Hedendaagse kunst is, internationaal bezien, populairder dan ooit. De kunstmarkt bevindt zich sinds een jaar of vijf in een ongekende hausse. Vooral jonge kunstenaars doen het goed. Ook met de musea gaat het goed: er komen nog steeds nieuwe bij, en bezoekersaantallen blijven stijgen. In Nederland is de stemming minder euforisch. Weliswaar vertonen ook onze musea stijgende bezoekcijfers, maar verder lijkt er niet veel positiefs te melden. Het geklaag is tenminste niet van de lucht. Het begon met de publicatie, vorig jaar, van de bundel Second Opinion, over beeldende kunstsubsidie in Nederland. Volgens de directeuren van de twee belangrijkste subsidiefondsen, Lex ter Braak van het Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst en Gitta Luiten van de Mondriaanstichting, bevordert het Nederlandse subsidiebeleid middelmatige kunst en ontbreekt het kunstenaars aan de prikkel om aansluiting te zoeken bij de maatschappij. Anderen menen, zo blijkt uit het debat dat op de publicatie volgde, dat de Nederlandse kunstwereld in zichzelf gekeerd is en zich in een isolement bevindt ten opzichte van het buitenland.
Read more

Romuald Hazoumé: Moon, 2003. Detail installatie dokumenta 12, 2007

In Kaapstad is in november 2007 de sectie AICA Africa opgericht tijdens een seminar georganiseerd door het Visual Art Network of South Africa (VANSA) en AICA. Tijdens het seminar werd ingegaan op de culturele en economische context waarin Afrikaanse instituties op het gebied van beeldende kunst functioneren. Eerdere soortgelijke bijeenkomsten vonden plaats in Dakar, Senegal (2003) en Addis Ababa, Ethiopië (2006). Deelnemende landen waren Egypte, Mozambique, Marokko, Ivoorkust, Botswana, Groot-Brittannië, Zimbabwe, Namibië, Zambia, Frankrijk, Angola, Zuid Afrika en Nederland. Hieronder volgt het verslag van de bijeenkomst door Tineke Reijnders. Ze constateert enthousiasme en ook enkele taboes: kolonialisme en de onderpresterende rol van de ANC regering blijven onbesproken.

door Tineke Reijnders

Meteen al op de eerste ochtend ontvouwden zich de contouren. Dit werd een frisse gebeurtenis met historische vergezichten. Het was niet alleen de toegewijde toon of de nieuwe informatie die de deelnemers op het puntje van de stoel hielden. Het was vooral de energie die na ieder blokje voordrachten voelbaar werd tijdens de open discussies. Daar zaten ze op een rij, de kunstexperts die Zimbabwe, Zuid-Afrika, Zambia, Namibië, Botswana en Mozambique vertegenwoordigden. Verrast om elkaars verhaal te kunnen horen, verheugd om voor het eerst samen op een rij te zitten. De volgende dagen zouden ook Egypte, Marokko, Angola, Ivoorkust en opnieuw Zuid-Afrika de betekenis van de jonge contacten versterken. AICA is volgens de internationaal actieve kunstenaar en curator William Miko uit Zambia, de eerste instantie die zoveel Afrikaanse landen bijeen heeft gebracht. Het verlangen om elkaar voortaan over en weer bij activiteiten op het gebied van beeldende kunst te betrekken, heeft zich al bij voorbaat in de bijdragen genesteld. De hoop op een sterk netwerk en grotere zichtbaarheid van Afrikaanse kunst wordt in vele toonaarden verwoord. Dat op de laatste conferentiedag een eerste Afrikaanse afdeling van AICA kan worden opgericht, de wereldwijde internationale vereniging van critici waarbij meer dan zeventig nationale secties zijn aangesloten, is het glorieuze bewijs van vertrouwen in een dynamische toekomst. Een toekomst die morgen los kan barsten Gelijke tred met de actuele werkelijkheid houdt dit vertrouwen echter niet. Veel landen missen iedere vorm van culturele infrastructuur. In Botswana, dat zo groot is als Frankrijk, vertelt Neo Matome, kreeg tot voor kort maar een klein percentage van de krap twee miljoen inwoners onderwijs en ook nu er wel veel scholen zijn, ontbreekt het aan kunstonderwijs. William Biko vergelijkt met metaforische ironie de kunstsituatie in zijn land met “Kundwe”, de periode voor zonsopgang, om vervolgens te nuanceren hoe verschillende kunstenaarsinitiatieven in bloeiende samenwerking hebben weten te treden met banken, grote hotels en andere ondernemingen. Er is geen kantoor meer zonder actuele Zambiaanse kunst en volgend jaar gaat er als onderdeel van de universiteit een kunstopleiding van start. Joseph Mandisia vertelt dat er een bestelauto is aangekocht waarmee de nationale collectie van Namibië in de vorm van ingelijste reproducties naar gemeenschapscentra en scholen wordt gebracht. Heeten Bhagat memoreert een “spectacular decline of art” in de laatste tien jaar. Het maakt de National Gallery onder zijn leiding van de weeromstuit tot speelterrein van hoop. Met kleine flyers lokt hij het publiek naar binnen, een onderlegd publiek, dat lezingen bijwoont en hongerig is naar nieuwe ideeën. Het talent is er, de studenten zijn er. Ze noemen ons agitatoren in plaats van curatoren, zegt de charismatische Heeten. Read more

Subodh Gupta: Very Hungry God, 2006. Coll.Francois Pinault (Palazzo Grassi, 2007)

Tijdens het 41ste Aica Congres te São Paulo in oktober 2007 sprak Maarten Bertheux als onafhankelijk curator over de huidige invloed van de kunstmarkt op het tentoonstellingbeleid van kunstmusea. Hij pleit ervoor dat musea zich aan deze invloed onttrekken en hun beleid weer richten op educatieve en maatschappelijke taken. Het beleid van Stedelijk Museum directeur Sandberg stelt hij daarbij als voorbeeld.

door Maarten Bertheux

I would like to share with you two articles I read recently in the newspapers. One appeared three weeks ago in the Wall Street Journal, about a new group of art buyers: children under the age of fifteen. In America rich art collector parents are staking their children with large amounts of money annually to buy art. One boy of twelve had made a successful bid of $352,000 for a Jeff Koons sculpture of a silver gnome. The work went well with the rest of his collection that included works by Richard Prince, an airplane drawing by Andy Warhol and works by graffiti artists. A girl of fifteen concentrated on collecting artworks that are colorful. Her parents have been supporting her in her acquisitions since she was eight. The estimated annual budgets of individuals in this new group of young collectors are around $50,000. The parents feel it is important that from an early age their children should be aquatinted with art and the creation of their own art collections. Last Saturday’s International Herald Tribune mentioned that the major auction houses are continuing to sell art at a breakneck pace. In July, Christie’s International announced worldwide sales of $3.25 billion for the first six months of 2007, an increase of 32 percent over the $2.24 billion sales of the same period in 2006. In Christie’s salesrooms around the world, 385 works of art sold more than $1 million apiece, compared with 189 sold during the same period last year.

According to Marc Porter, president of Christie’s Americas, New York will remain the world’s primary sale site – and the sales that are lined up for November both for Impressionist and modern art and for postwar and contemporary art have the highest pre-sale estimates in the auctioneer’s history. Porter also says that he expects that while Europeans and Asians collect American paintings, Americans, in their postwar and contemporary collections, often buy European paintings. “Now more and more are buying Chinese contemporary art,” he says, “which is why we include Asian contemporary art in our sales. Art auctions have become truly global events – and Europeans and Asians very much want to take part in the buyout market here in New York”.

Tobias Meyer, Sotheby’s head of worldwide contemporary art, points to the continuation of the bull market. He predicts that twentieth and twenty-first century art will continue to sell at a record pace for the foreseeable future. According to Meyer this is simply due to the enormous amount of wealth being created among art collectors in China, India, Russia and the Middle East. Today we don’t have a cyclical market, because now there is an increasing number of individuals from all over the world who buy with a vengeance. As Meyer says: “As far as we can tell this expanding art market hasn’t even properly started yet.”

I have to say that I used to dislike talking about the relationship between art and money. Most of the time it says more about a sociological situation than about art. Moreover, it serves to amplify the prejudices surrounding art. But today, having worked in the Stedelijk Museum for more then twenty years, I have become acutely aware of the relentlessly mounting pressures of economic and political change. Read more

Het Aica bestuur in Australië heeft 'om technische en economische redenen' besloten af te zien van het organiseren van het geplande 42ste internationale Aica congres in Sidney. Op 15 maart zal tijdens de Algemene Bestuursvergadering in Parijs besloten worden waar en of het evenement wel gehouden zal worden. In ieder geval zal dat niet vóór november zijn. Dit is bekend gemaakt via de internationale Aica nieuwsbrief van januari 2008. 

Verder is een overzicht te krijgen van de internationale organisatie van Aica op http://www.aica-int.org/spip.php?article3 .                                                                   

Het kunstfestival No Borders, Just News, mede georganiseerd door Aica, gaat 21 februari a.s. in Brussel van start in La Centrale Électrique. Het evenement heeft als onderwerp de methoden van kunstonderwijs in Europees verband. Meer informatie is te krijgen op http://eeya.aica-int.org/

afb. Maria Hlavajova spreekt haar dankwoord uit. 

BAK basis voor actuele kunst ontving zondag 3 februari tijdens een feestelijke bijeenkomst de AICA Oorkonde 2004-2006. Aica voorzitter Janneke Wesseling overhandigde de Oorkonde aan Maria Hlavajova, artistiek directeur van BAK. De AICA oorkonde is toegekend via een stemming onder de AICA leden afgelopen zomer. Er was een ruime opkomst in de grote zaal van de in Utrecht gevestigde kunstinstelling, waaronder Aica leden, ondersteuners van BAK en kunstenaars die ooit in BAK projecten hebben uitgevoerd. Hlavajova was in 2007 artistiek verantwoordelijk voor het Nederlandse Paviljoen op de Biennale van Venetië, waar zij als curator optrad voor het project Citizens and Subjects van Aernout Mik.

In haar dankwoord gaf Hlavajova onder meer een karakterisering van BAK:

If I had to search for words to define what BAK is, I would probably want to think of it as a space dedicated to thinking from, about, and through art. Given this, BAK invests itself in the exploration and empowerment of two vital relationships: the link between art and the public sphere, and the alliance between artistic practice and theory. In this respect, BAK initiates research on diverse subjects of urgency both in art and in society, and together with artists and other cultural practitioners realizes projects such as exhibitions, lectures, education, and publications, but mostly long-term, multifaceted projects including all these options. 

afb. Irit Rogoff: Taking Part

Irit Rogoff, professor of Visual Cultures aan het Goldsmith college van de University of London, hield onder de titel Taking Part een ontspannen lezing over kunstparticipatie en de rollen die de beschouwer kan aannemen, bewust of onbewust, ten overstaan van kunst, of onderdeel wordt van het kunstwerk.

Marga van Mechelen, werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam en Aica lid, sprak in haar laudatio over de cruciale rol die BAK inmiddels speelt in de discussie over de positie van kunst ten aanzien van maatschappelijke vraagstukken als culturele identiteit en migratie. Samengevat zegt Van Mechelen in haar laudatio:

AICA Netherlands presents this award to BAK for the extraordinarily strong fabric of its programme; the coherence of its subjects; the mutual support of its diverse activities (exhibitions, publications and debates); the courageous way its deals with major topics; the thorough preparation of all its activities; the quality of the art and artists it has presented to the Dutch public; and the way it has made that public aware of art from regions lesser known in the Netherlands. Further: AICA presents BAK with this award for its approach to the public; the active role it has played in bringing people from different disciplines and backgrounds together; its stimulating role in joining forces in the cultural field. Finally: AICA presents this award because BAK has now become an essential element within the art world in the debates about war, cultural identities, new citizenship and migration – issues that dominate the world today.

 afb. Marga van Mechelen, laudatio

Binnenkort willen willen we hier een quick-time film van de lezingen plaatsen. Voor de complete teksten van de redes door Maria Hlavajova en Marga Van Mechelen klik op Read more

Pauline Terreehorst (foto Taco Anema)

Pauline Terreehorst, sinds 2005 directeur van het Centraal Museum in Utrecht, legt per 1 maart a.s. haar functie neer. De interim-manager Gert-Jan van der Vossen blijft voorlopig aan om de voortgang in de leiding van het museum te waarborgen.

Dit heeft het Utrechtse college van B&W gisteren per brief laten weten aan de gemeenteraad. Terreehorst zal zich op verzoek van het college gaan bezighouden met plannen voor een Rietveldmuseum in Utrecht. Dit project sluit, volgens de collegebrief aan ' bij de visie en ervaring van mevrouw Terreehorst en bij haar eerdere betrokkenheid bij dit initiatief'.

In 2007, twee jaar na haar aantreden als directeur van het Centraal Museum, werd interim-manager Van der Vossen in het museum aangesteld, om de ontevredenheid van het personeel rondom Terreehorsts functioneren op te lossen. Van der Vossen werd belast met de interne bedrijfsvoering en een veranderingsproces. Terreehorst bleef verantwoordelijk voor de artistieke leiding en de sponsorwerving.

De eindrapportage van Van der Vossen is afgerond en ligt nu bij de directeur en de ondernemingsraad van het Centraal Museum voor reactie. Blijkbaar heeft het college de uitkomst van hun reactie niet af willen wachten. Het Rietveldmuseum maakt deel uit van het zg. Museumbeleidsplan. Terreehorst gaat zich nu concentreren op, aldus de brief van B&W, 'een belangrijk initiatief dat, ook met het oog op de ambities rondom Utrecht Culturele Hoofdstad van Europa, met voortvarendheid nadere uitwerking verdient'.

Het is ondertussen bijna een jaar geleden dat het kunsthistorisch tijdschrift Jong Holland ophield te bestaan. Sinds het verdwijnen ervan is er in Nederland geen medium meer dat zich richt op wetenschappelijke publicaties over kunst van de twintigste eeuw. Is er nog wel behoefte aan een kunsthistorisch tijdschrift voor de nieuwste tijd? En als dat zo zou zijn, hoe zou dat tijdschrift er idealiter uit moeten zien? Wat is de stand van zaken binnen het Nederlandse taalgebied en daarbuiten? 

Aan deze vragen wordt een symposium gewijd op vrijdag 22 februari a.s. in het Van Goghmuseum te Amsterdam. Het symposium wordt georganiseerd door Onderzoekschool Kunstgeschiedenis (OSK www.onderzoekschoolkunstgeschiedenis.nl)en AICA. Er komen vertegenwoordigers van verschillende typen kunsttijdschriften aan het woord, onder wie Din Pieters (Museumtijdschrift), Dirk Pültau (De Witte Raaf) en Bart Cornelis (The Burlington Magazine). Moderator is Janneke Wesseling, voorzitter van AICA Nederland.

Het symposium start om 13.30 uur en eindigt om 17.15 uur, gevolgd door een informeel samenzijn met een drankje. Aanmelden via OSK@let.uu.nl  . Toegang is gratis. Voor het programma klik hier op Read more

Aernout Mik: Scapegoats, 2006, Installatie in BAK, Utrecht

De AICA Oorkonde 2004-2006 wordt op zondagmiddag 3 februari uitgereikt aan BAK, basis voor actuele kunst. Ter gelegenheid van de uitreiking hebben AICA en BAK een programma georganiseerd waarin Irit Rogoff, Professor of Visual Cultures aan het Goldsmith College van de University of London een lezing houdt onder de titel Taking Part. Dr. Marga van Mechelen, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en AICA lid spreekt de laudatie uit. De AICA Oorkonde wordt uitgereikt door Janneke Wesseling, voorzitter van AICA Nederland. De voertaal is Engels.

De uitreiking vindt om 15.00 uur plaats in BAK, basis voor actuele kunst. Adres: Lange Nieuwstraat 4 te Utrecht. Het officiële programma besluit om 17.00 uur met een informele bijeenkomst. Reserveren is noodzakelijk i.v.m. de beperkte zitplaatsen via info@bak-utrecht.nl of telefonisch via 030-2316125. Voor het volledige programma klik op http://www.bak-utrecht.nl/?&click[id_news]=88 

Support Structure (Celine Condorelli) en Public Works (Andreas Lang) organiseren op 7 en 8 maart 2008 de conferentie Initiative and Institution. Host en medeorganisator is de London Metropolitan University, Dept. of Architecture and Spatial Design. Onderwerp van de conferentie zijn projecten in de openbare ruimte die op eigen initiatief ontstaan en hun relatie tot bestaande instituties. Onafhankelijk geïnitieerde kunst- en architectuurprojecten kunnen vaak een alternatief bieden voor bestaande politieke, economische sociale structuren en doelen. De context of procesgang wordt vanuit een andere invalshoek bekeken en levert vaak onverwachte resultaten op.

Vooral vanuit de Nederlandse praktijk van kunst en openbare ruimte lijkt deze conferentie interessant om een bijdrage te leveren. Geïnteresseerden kunnen tot 14 januari een voorstel indienen in de vorm van een lezing, paper, een performance of via beelddrager. Voor een volledige beschrijving en deadlines klik op http://www.publicworksgroup.net/initiative.html

afb. Stanley Brouwn en Bertus Mulder, Het Gebouw, Leidsche Rijn, Parasite Paradise, 2003 (foto: Misha de Ridder) 

Wilfried Lentz vertrekt per 1 april 2008 als directeur van de Stichting Kunst en Openbare Ruimte (SKOR). Op deze datum opent hij een galerie in het Groothandelsgebouw te Rotterdam met als specialiteit 'research based arts'. Het bestuur van SKOR dankt in zijn bekendmaking Lentz voor zijn grote inzet en deskundige aansturing van de organisatie. Vanaf 2000, het jaar van de oprichting van SKOR en de indiensttreding van Wilfried Lentz, ondersteunde en begeidde SKOR grote kunstprojecten in de openbare ruimte. Daartoe behoren Atelier HSL, Beyond Leidsche Rijn en proeftuin Twente. Daarnaast werden in de afgelopen jaren de kunsttijdschriften Open en Mister Motley door SKOR uitgegeven. Dit jaar werd de organisatie genomineerd voor de AICA Oorkonde.

Binnenkort start het bestuur van SKOR de procedure om een nieuwe directeur aan te stellen. Voor een bezoek aan de website van SKOR klik op www.skor.nl