Illustrator en beeldend kunstenaar Tja Ling Hu (1987) maakt tekeningen over haar familiegeschiedenis, spiritualiteit en gevoel. Op haar tekeningen komen herinneringen en fantasie samen. Zo creëert ze een droomachtige werkelijkheid, een smeltkroes van oosterse en westerse invloeden.
Op de zwart-wit tekening huilen eenzame figuren vanaf de randen van de bergkloof eindeloze stroompjes tranen de rivier in. Winter (2018) is een van de vier tekeningen van Tja Ling over de seizoenen, een geliefd thema in de Chinese schilderkunst. Dat is niet toevallig. De Nederlandse kunstenares is van Chinese komaf. ‘De versmelting van culturen gaat van nature, omdat ik nu eenmaal zo naar dingen kijk’, zegt Tja Ling in een Zoomgesprek vanuit huis. Haar kunst is te zien in een tentoonstelling in het Amsterdam Museum.
De potloodtekeningen van Tja Ling zijn gerust surrealistisch te noemen, met herkenbare figuren in onwerkelijke scènes. Meestal zijn de tekeningen in zwart-wit, maar soms ook in kleur. Tja Ling heeft een stijl die meer gevoelsmatig dan rationeel aandoet. ‘Ik teken op de manier die voor mij natuurlijk aanvoelt. In het begin vond ik het misschien een gebrek dat ik mij niet zo vasthoud aan regels, maar nu niet meer. Mijn werk wordt er meer eigen van.’
Tja Ling begon met tekenen tijdens haar studie Fashion Communication aan de Hogeschoolschool voor de Kunsten Utrecht (HKU). Ze besloot ermee verder te gaan en vertrok naar Gent om te studeren aan de Luca School of Arts. Inmiddels heeft ze een atelier in Rotterdam en maakt ze zowel autonome kunst als werk in opdracht, zoals muurschilderingen en illustraties voor kranten en tijdschriften. Hierover zegt de kunstenaar: ‘Soms kan ik verdrinken in eigen gedachtes, dan is het verfrissend om een duidelijk doel te hebben bij een opdracht.’
Refresh Amsterdam
In de tentoonstelling Refresh Amsterdam exposeert Tja Ling als één van de 24 deelnemende kunstenaars(collectieven) in het Amsterdam Museum. In 2017 won Tja Ling één van de tweejaarlijkse Fiep Westendorp Stimuleringsprijzen voor jonge illustratoren. Van het prijzengeld realiseerde ze haar grootste kunstproject tot op heden: Before I was Born (2020). In een serie van veertien grote potloodtekeningen vertelt de kunstenaar hoe haar familie vanuit China naar Nederland migreerde in de hoop op een beter leven. Het werk sluit naadloos aan bij het thema van de tentoonstelling ‘Sense of Place’.
‘Met Before I was Born had ik een duidelijk doel: mijn familiegeschiedenis onderzoeken. Ik verzamelde verhalen over vroeger, zocht uit wat er precies gebeurd was en vertel dit als een chronologisch verhaal. Al die verhalen heb ik omgezet in beelden. Daar komt een beetje fantasie bij kijken, omdat er geen foto’s uit die tijd zijn. Dat maakte het onderzoek lastig. Ook bleef de informatie aan de oppervlakte omdat mijn opa en ouders gebrekkig Nederlands spreken waardoor het moeilijk was om diepe gesprekken te voeren. Bovendien is het in de Chinese cultuur niet gebruikelijk om heel open over je gevoel te spreken.
‘Als mensen naar het restaurant van mijn ouders komen hebben ze geen idee van het achtergrondverhaal van mijn ouders, hoe ze daar gekomen zijn. Het lijkt mij mooi als mensen een breder beeld krijgen van de Chinese cultuur in Nederland en Before I was Born is dan één van de vele migrantenverhalen, niet alleen uit China. Die verhalen laten zien hoe we hier zitten en hoe dat is gekomen. Uiteindelijk heb ik niet eens de helft van alle verhalen kunnen opnemen omdat het gewoon te groot werd.
‘Voor mijn moeder duurde even voordat ze snapte waarom het verhaal voor mij belangrijk is om te delen met een groot publiek. Zij kan niet begrijpen waarom iemand anders moet weten waar zij vandaan komt of hoe ze vanuit China in Nederland is gekomen. Daar praat ze ook nooit over. Voor mij is het van belang dat het hele verhaal verteld wordt, maar dat is te privé voor mijn familie. Dat is eigenlijk zo met de huidige tekeningen. Het is een lastige afweging: wat vertel ik wel en wat vertel ik niet?
‘Ik heb besloten om geen tekst en uitleg te plaatsen bij het werk, omdat het werk dan vast gaat zitten in taal en ik wil met mijn tekeningen juist voorbij taal- en cultuurbarrières gaan. Met tekst zou het publiek beter begrijpen wat er te zien is, maar door het weg te laten neemt de kijker ook meer de positie van mijn familie in, die hebben het ook allemaal zelf moeten uitzoeken. Ik vind het niet eens erg als het verhaal dat ik vertel anders begrepen wordt. Als mensen het exacte verhaal willen weten kunnen ze het altijd aan mij vragen.’
Andere kunstwerken van Tja Ling gaan niet per se over haar achtergrond, zoals de ongelofelijk gedetailleerde tekening The mind is surrounding the body II. Een man en vrouw worden omringd door honderden versnipperde driehoeken en vierkanten van verschillend formaat. Geen één snipper ziet er hetzelfde uit. ‘Soms probeer ik er zelf van weg te komen, dat mijn werk altijd een relatie moet hebben met mijn afkomst’, zegt Tja Ling. Haar kunst krijgt sneller een politieke context. ‘Ik wil aan een tentoonstelling mee doen omdat ik word geselecteerd op mijn werk, niet op mijn etniciteit. Kunst moet de focus zijn. Als die toevallig gaat over iemands achtergrond is dat een heel andere insteek.’
Spiritualiteit en gevoel
Bewustzijn en spiritualiteit zijn twee andere thema’s die veelvuldig terugkomen in het werk van Tja Ling, zoals in de zwart-wit potloodtekening Intertwined (2021). Zes bomen – vermoedelijk Japanse esdoorns – staan afzonderlijk van elkaar, met onder iedere boom een figuur in kleermakerszit. Het uitgebreide wortelstelsel van de bomen verbindt de figuren met elkaar. Ze zijn samen in hun eenzaamheid.
‘Onderwerpen als spiritualiteit, bewustzijn, filosofie, psychologie vind ik interessant omdat ze op een of andere manier te maken hebben met oorsprong, ontstaan en zijn. Wat het is om een mens te zijn? De interesse voor het immateriële is ontstaan door mijn opvoeding en gegroeid door mijn studie. Ik kreeg een materialistische opvoeding. Ik leerde dat spullen je gelukkig maken, om aan de buitenwereld te laten zien dat het goed met je gaat. Dat heeft ook te maken met het communistische verleden van mijn ouders, toen kon je bijna geen eigen bezit hebben. Daarnaast leerde ik bij Fashion Communication hoe je door reclame onnodige spullen koopt. Hierdoor ben ik op een andere manier betekenis gaan zoeken en ben ik op een spiritueel niet-materialistisch pad gekomen.
‘Aan de ene kant is spiritualiteit en gevoel persoonlijk, aan de andere kant helemaal niet. Wij mensen ervaren toch dezelfde gevoelens. Wel in persoonlijke situaties natuurlijk. Ik denk dat het mij heel erg aantrekt omdat, zoals ik eerder zei, het dingen zijn die voorbij taal en cultuur gaan. Het verbindt ons juist als mensen. Het maakt niet uit waar je vandaan komt of welke taal je spreekt, via mijn tekeningen kan ik verbinden met de kijker.
De kunstenaar is sterk geïnspireerd door Japanse prenten, vertelt ze. ‘Er zit humor in.’ Een paar jaar geleden ging Tja Ling naar Japan en kocht daar een boek van Kyoshi Saito (1907-1997). ‘De werken worden gemaakt met houtsnede, dat is zo ongelofelijk knap en gedetailleerd. De precisie en verfijning komt ook sterk terug in mijn werk. Ik heb wel eens gehoord dat dat “typisch Aziatisch” is.’
Werkwijze
‘Soms pik ik iets interessants op, bijvoorbeeld in een podcast, en maak ik daar een schets bij die ik later uitwerk. Maar ideeën komen ook spontaan in mij op. Het is lastig uit te leggen hoe ik werken maak, omdat het vrij intuïtief en natuurlijk ontstaat. Meestal heb ik een vaag idee dat pas duidelijk wordt op papier. Ik wil ook dat het natuurlijk ontstaat want hoe meer ik uitdenk, hoe stroever het gaat. Dan wordt het voor mij ook minder leuk, je kan namelijk ook verrast worden door je eigen werk.
Door Before I was Born heb ik andere ideeën gekregen. Eind juni komst er bijvoorbeeld een expo met vier tekeningen van de seizoenen, een thema dat veel terugkomt in Chinese schilderkunst. Ook wil ik nog iets doen met eten. Mijn ouders maken bepaalde gerechten uit hun streek, die we met het gezin eten en mij echt verbindt met de Chinese cultuur. Nu zoek ik juist de verbinding waar ik in mijn jeugd vanaf wilde.'
Refresh Amsterdam is te zien in het Amsterdam Museum van 11 september 2020 tot en met 25 juli 2021.
Deze tekst is geschreven in het kader van het AICA-mentorschap
U moet inloggen om een reactie te plaatsen.